YENİKÖY (ÇARDAK)
(Kaynak: Nihat YASA) 06 Mart 1947 tarih ve 6549 Sayılı Resmi Gazete de yayınlanan, Bartın ilçesinin Kurucaşile Bucağına bağlı Çardak Köyü de tüzelkişiliği kaldırılarak mahalle halinde İlyasgeçidi köyüne bağlanmıştır. Daha sonraki yıllarda tekrar köy statüsü tanınmıştır.
Kurucaşile Divanı Temettuat Defterleri (Çardak köyü)
(Kaynak: Nihat YASA) 1839 Tanzimat Fermanı’nın yayınlanmasından sonra, Osmanlı Devleti bünyesinde idari, sosyal, mali ve kültürel alanda birçok yeni yapılanmaya gidilmiştir.
1844–1845 temettuat defterleri incelendiğinde Kurucaşile divanı’nın, Bolu Eyaleti’nin Viranşehir Sancağı dâhilindeki Amasra kazasına bağlı olduğu görülmektedir. 19. yüzyılın ortalarına doğru Kurucaşile Divanının idari, zirai, hayvansal, ekonomik ve toplumsal yapısı, meslek grupları, nüfusu, din görevlileri ve eğitimi hakkında fikir yürütmek mümkündür.Temettuat defterleri sancaklara göre düzenlenmiştir. Temettuat defterlerinde genellikle her mahalle için bir defter düzenlenmiştir. Sayfanın üst kısmında sırayla eyalet-sancak-kaza adları kaydedildikten sonra defter bir şehre/kasabaya ait ise şehrin/kasabanın, ardından mahallenin adı yazılmıştır.
Kurucaşile ilçesinin Yeniköyümüzdeki nüfusuna kayıtlı yurttaşlarımız 1844-1845 yılında hane reisi olan dedeleri aşağıdadır. Kurucaşile divanına ait Temettuat kayıtları Başbakanlık Osmanlı Arşivlerinde Amasra Kazası Kurucaşile Divanı olarak ML VRD TMT d 2956 numarası ile kayıtlı olup Miladi 1844 yılına aittir. Burada hane reislerinin lakabı, mesleği,arazisi,hayvanı belirtilmiştir. Kurucaşile ilçesinin Yeniköyündeki hane reisinin lakabını, hane numarasını, mesleği bulunmaktadır.
İşte 1844-45 yıllarında yapılan sayımlarda Kurucaşile Divanına bağlı Çardak(Yeniköy) kariyerlerinin (köylerinin hane sayılarını ve aile reislerinin meslekleri temetturat defterindeki bilgiler;
KURUÇAŞİLE DİVANI ÇARDAK(YENİKÖY) KARİYESİ
SIRA LAKABI HANE NO MESLEĞİ
1 Muharremoğlu Mehmet 1 Erbabı Zira’atdan idüği
2 Çolakoğlu Memiş 2 Erbabı Zira’atdan idüği
3 İbrahimoğlu Hüseyin 3 Erbabı Zira’atdan idüği
4 İbrahimoğlu Mehmet 4 Erbabı Zira’atdan idüği
5 Çolakoğlu Hasan 5 Ameleden idüği
6 Macaroğlu Bilal 6 Erbabı Zira’atdan idüği
7 Paşa Reisoğlu Mehmet 7 Erbabı Zira’atdan idüği
8 İbrahim Beşeoğlu İbrahim 8 Erbabı Zira’atdan idüği
Çardak kariyesi 8 haneden meydana gelmektedir. Esnafları ise şöyledir.
ÇARDAK KARİYESİ ESNAFLAR ADEDİ
Erbabı Zira’atdan idüği 7
Ameleden idüği 1
II.Mahmut döneminde oluşturulan Asakir-i Mansure-i Muhammediyye ordusuna o dönem divanlar biçiminde Amasra Kazasına bağlıydı. Yeni oluşturulan Osmanlı Devletinin ilk modern anlamdaki ordusunun Kurucaşile Divanından 21 askerin biri çardak köyünden Reis oğlu Mehmed bin Abdullahdı ve tahminen 30 yaşındaydı.
1944-1946 yılları arasında Kurucaşile ilkokulundan mezun olan birkaç öğrenci Kastamonu Gölkay Köy Enstitüsüne gitti. Şakir Öztürk’de bu öğrencilerden biriydi. Babası yabancı olup Çardak Meydanı köyünde o zamanlar çalışan kömür ocağının çavuşuydu. Şakir Öztürk öğretmenlik yaptı.
KÖYÜMÜZDEKİ MADEN SAHALARI
(Kaynak: Nihat YASA) Bartın’ın en mühim madeni Kapısuyu-Arıt havzasında bulunan (İdare-Yeniköy bölgesi) ve dahile doğru yürüyen kömür sahasıdır. Kalori itibariyle Zonguldak havzası kömüründen daha yüksek ve miktar itibariyle de daha zengin olan bu madenin arz sathına çok yakın oluşu yüzünden çıkarma masrafının azlığı ve dahile doğru gidişi seçkin evsafını katmerleştirmekte olduğu belirtilmektedir.
Kurucaşile’nin Kapısuyu bölgesinde (İdare-Yeniköy bölgesi) bulunan kömürü 1896 yılında Veli Bey tarafından tespit ve tetkik edildiğini, bu dönemde Veli Bey’in Ereğli madenlerinde Nazır Yardımcısı ve Fen Komisyonu Başkanı olduğunu ifade ederken, yurdumuzda yetişen ilk maden ve makine mühendisi olduğunu da belirtmektedir. “Bu kömür ilk defa 1312 yılında Bahriye Erkan-ı Harp Çarkçı Miralaylarından Veli Bey tarafından bulunmuş ve fenni tetkike tabi tutulmuştur. Veli Bey o dönemde Bahriye İdaresi tarafından idare edilmekte olan Ereğli Havzası Maden Nazır Muavini ve Fen Komisyonu Reisi bulunuyordu. Veli Bey yurdumuzda yetişen ilk maden ve makine mühendisidir.” Burada bahsedilen 1970’li yıllarda Kurucaşile’nin Yeniköy (Çardak Meydanı)’ünde ve Kastamonu Cide ilçesi hudutları içinde bulunan, Nanepınarı Köyü dahilindeki kömür ocakları yakın zamana kadar 150-200 işçinin çalıştığı TTK Amasra İşletme Müdürlüğü’ne bağlı maden ocaklarıydı.
Kurucaşile’nin İdare, Yeniköy (Çardak Meydanı) ile Cide ilçesinin Nanepınarı Köyü’nde 1990’lı yıllara kadar üretimi yapılan maden kömürünün dışında bölgemizde Tekkeönü bölgesinde de taşkömürü olduğu belirtilmektedir. Tekkeönü bölgesindeki bu kömür, Veli Bey’in köyü olan dünün Turabi, bugünün Çayaltı Köyü’ne komşu olan Aydoğmuş ve Kavaklı köylerinin arasındaki vadide bulunmakla beraber, artık çalıştırılmayan, geçmişte çalıştırılan maden ocaklarıdır.